Boek Harrie Lemmens over het leven in Oost-Berlijn

BOUWMEESTERBUURT - Omdat er in ons land als afgestudeerd Neerlandicus begin jaren ’80 geen werk te vinden was, , trok Almeerder Harrie Lemmens na een tip naar  Oost-Berlijn om voor vertaalbureau Intertext DDR-brochures en propaganda om te zetten in het Nederlands. Over die wereld ‘aan de andere kant’ van de Berlijnse muur schrijft hij in zijn boek De Muur Voorbij, dat vorige week verscheen bij uitgeverij de Arbeiderspers.

Door Marcel Beijer

“Het was zeker geen ideologische keuze”, zegt Lemmens. “Ik was gewoon nieuwsgierig en via Intertext kreeg ik een baan en een woning. “Oost-Berlijn was vooral grauw en grijs, maar ook daar leefden mensen gewoon hun leven. Ik bezocht er toneelstukken, films. Mijn vertaalwerk deed ik met toenemende tegenzin, maar achteraf was die tijd in Berlijn heel bepalend in mijn leven. Zo leerde ik er mijn vrouw Ana Carvalho kennen die in de nasleep van de Portugese Anjerrevolutie in Berlijn terecht was gekomen. Zij heeft de foto’s in het boek verzorgd.”

Geen biografie

In De Muur Voorbij put Lemmens uit zijn eigen ervaringen, citeert ook uit persoonlijke brieven die hij naar Ana schreef toen hij vanuit Berlijn weer in Nederland was teruggekeerd, maar toch is het geen biografie. “Dat is niet zo interessant. Ik heb in het boek een personage van mezelf gemaakt. Aan de hand van dat personage krijgt de lezer een beeld van het Berlijn in de jaren ’80. Wat in het boek centraal staat is het thema ‘verlangen’: iedereen wilde er weg, wilde reizen. Tegelijkertijd had iedereen er werk, hoe overbodig ook, en dus ook een inkomen. Ook voor vrouwen. Dat was in Nederland toen nog niet zo vanzelfsprekend. Wie later met een ander perspectief op die tijd terugkijkt verlangt daar wellicht naar terug, maar vergeet wellicht welke prijs daarvoor werd betaald.”

Lissabon

Dat verlangen, die heimwee, ervaarde ook zijn Portugese vrouw. ‘Saudade’ is een Portugees woord dat die heimwee mooi tekent. Het is een combinatie van gevoelens als verlies, gemis, verlangen en liefde die muzikaal vaak zijn uitweg vindt in de fado. In het boek heeft Lemmens daarom meerdere verwijzingen gemaakt naar Portugal. “Verlangen is niet altijd een melancholisch gevoel, het is ook gericht op de toekomst. Ik wilde geen journalistiek boek en ook geen wetenschappelijk boek, maar een boek dat lekker wegleest en een beeld geeft.”

Het programma Humberto riep De Muur Voorbij uit als non-fictieboek van de maand. Het is verschenen bij uitgeverij Arbeiderspers en te koop voor 23,50 euro. Eerder verschenen van Lemmens de boeken God is een Braziliaan en Licht op Lissabon.