Tekenaar Gijsje Goochem zat bij de SS

STRIPHELDENBUURT – Jacob Grosman, de tekenaar van de strip Gijsje Goochem, was in de Tweede Wereldoorlog tekenaar voor de SS Propagandakompanie. Dat stelt Onno Lassooy in zijn boek ‘Getekend voor het leven – het verzwegen oorlogsverleden van opa, Kriegsberichter bij de SS’ dat in december verscheen. In de Stripheldenbuurt is een straat naar Gijsje Goochem vernoemd.

Het boek gaat over Willem Zwagers, de opa van zijn echtgenote, die ook aan het Oostfront propagandatekeningen maakte voor de SS. “Tijdens mijn zoektocht kwam ik erachter dat ook Jacob Grosman als tekenaar werkzaam was aan het Oostfront. Ik denk niet dat de gemeente Almere daarvan op de hoogte was toen ze namen bedachten voor de Stripheldenbuurt.”

Want ook bij Lassooy kwam het bericht zeven jaar geleden keihard binnen. “Het is al een schok als je hoort dat je opa bij de NSB heeft gezeten, maar als Nederlander meedoen aan de propaganda voor de SS doet echt wat met je. Wij kwamen er zeven jaar geleden bij toeval achter dat de opa van mijn vrouw dat werk had gedaan. Het werd in de familie domweg doodgezwegen. Toen ben ik onderzoek gaan doen en kwam ik erachter dat ook Jacob Grosman voor de SS werkte.”

Familie

Als grafisch vormgever wilde Lassooy de pijnlijke geschiedenis optekenen in zijn boek. “Mijn vrouw vond dat prima, haar moeder ook. Het moeilijkste vond ik om contact op te nemen met de dochter van Jacob Grosman. Want hij had zijn verleden ook verzwegen voor zijn familie. Het was een volslagen verrassing voor hen. Het enige dat ze wisten was dat hij eind 1941 naar Berlijn was vertrokken.”

Lassooy kwam erachter dat Grosman van daaruit was doorgereisd naar het front in Leningrad om tekeningen te maken van de bloedige strijd. “Het lijkt erop dat Grosman redelijk snel spijt kreeg van zijn beslissing. Binnen een half jaar meldde hij zich ziek en was hij alweer terug in Nederland. Ik heb ook maar vijf tekeningen terug kunnen vinden, waarvan ik er twee in mijn boek heb opgenomen. Of hij écht ziek was, of dat als excuus gebruikte om terug te keren, is niet meer te achterhalen.”

Gemeente

Volgens een woordvoerder van de gemeente neemt de Straatnamencommissie bij het bedenken van straatnamen alle regels in acht. “Ondanks alle voorzorgen kan het echter voorkomen, dat tóch iemand wordt vernoemd, waar dat (soms vele) jaren later ongelukkig of met de huidige kennis ongewenst blijkt te zijn geweest.” Om een straatnaam dan te wijzigen, is echter lastig. “Alle bewoners van de straat moeten al hun relaties op de hoogte stellen, daarnaast komt de straatnaam voor in allerlei administraties en databases. Deze overwegingen tellen ook mee in een eventuele heroverweging van een straatnaam. In dit specifieke geval van Gijsje Goochem komt er bij dat de straat niet naar de persoon in de discussie is genoemd, maar naar een van zijn scheppingen. Dat staat op enige afstand van de persoon zelf.”

Het college van B&W beslist uiteindelijk over het hernoemen van straatnamen.

Gijsje Goochem

Grosman creëerde de strip over het jongetje Gijsje Goochem, zijn vriend Wimpie, hond Nero en politieagent Buikie. Eind jaren ‘30 verloor hij zijn baan. Na de oorlog publiceerde Grosman strips tot 1953 in verschillende bladen. Grosman overleed in Velp op 18 maart 1970.