Boekenjutter Garrelt Verhoeven bundelt verhalen over bijzondere vondsten

ALMERE - Al zijn hele leven lang struint de Almeerse boekhistoricus Garrelt Verhoeven rommelmarkten, boekenbeurzen en kringloopwinkels af, op zoek naar bijzondere boeken. “Ik jaag daarbij niet naar dat ene ontbrekende werk, maar laat me als een boekenjutter verrassen door wat ik tegenkom”, vertelt hij. Verhalen over twaalf bijzondere vondsten heeft hij gebundeld in het boekje Ik zoek geluk in druk te vinden., Verhalen van een boekenjutter (Walburg Pers), dat op 25 januari wordt gepresenteerd in de Artis Bibliotheek Amsterdam. 

Door Petra Onderwater

Aan de keukentafel in zijn woning in Almere Buiten laat Verhoeven een aantal bijzondere vondsten zien. “Ik heb er inmiddels een neus voor”, lacht hij. Zo kocht hij in een Almeerse kringloopwinkel voor een paar euro een brochure over Italiaanse oorlogsmisdaden in Ethopië, gepubliceerd door de Britse suffragette Sylvia Pankhurst. “Zij schrijft ook over Haile Selassie, de keizer van Ethiopië die ik als reggae-liefhebber vooral kende als de messias van de Rastafari.” 

Oplichting

Voorzichtig vouwt hij vervolgens een stuk papier uit dat recht zou geven op een stuk grond in Poyais, Honduras. “Dit document uit 1822 blijkt pure oplichting te zijn, waarmee ene Gregor MacGregor destijds tientallen mensen heeft benadeeld en zelfs de dood in heeft gejaagd. Zij dachten een stuk grond gekocht te hebben in een paradijselijk land aan de Mosquito Coast, maar dat bleek een onbegaanbaar moerasgebied te zijn. Een tragisch verhaal en een van de grootste oplichtingszaken uit de Britse geschiedenis.”

Coldcase 

Verhoeven schrijft al jaren artikelen over bijzondere oude boeken. Twee jaar geleden publiceerde hij het verhaal van een van zijn allereerste vondsten in De Vreemde zaak van het quasi onvindbare Elzeviertje, een bibliografische coldcase in tijden van corona (Leiden University Press). “Het gaat over een vondst die ik al 30 jaar geleden deed, toen ik studeerde in Leiden. Ik ben weer in die oude zaak gedoken toen ik twee jaar geleden aan de slag ging bij de Universitaire Bibliotheken Leiden”, vertelt hij. “Er was destijds verwarring over het formaat van het boekje en ik begreep nooit waarom. Uit nader onderzoek bleek dat dit boekje ook in een nóg kleiner formaat was uitgegeven. Hoe kleiner de uitgave, hoe goedkoper het kon worden gedrukt.” 

Verhoeven moest en zou die kleinere uitgave ook in zijn bezit krijgen. Hij kwam uit bij een Duitse antiquaar, die het inmiddels had verkocht aan een Nederlandse verzamelaar in Deventer. “Die bleek bovendien nog een tweede exemplaar van die kleinere uitgave te hebben. Hij schonk er één aan de Universitaire Bibliotheek Leiden en de andere hebben we voor een vriendenprijs kunnen kopen.”

Eerste exemplaar

Het boekje dat hij over deze zoektocht schreef, kan worden beschouwd als het eerste deel van de Verhalen van een boekenjutter. “Het leek mij leuk om een tweede deel te maken, dit keer met twaalf korte verhalen over bijzondere vondsten, in dezelfde  typografische vormgeving van ontwerper Sander Pinkse.” Het eerste exemplaar is voor de dochter van de overleden Jos Albers, boekverkoper van het Waterlooplein waar Verhoeven vaak mooie vondsten deed. “Vanaf deze week is het ook verkrijgbaar in de boekhandel”, aldus Verhoeven. Hij hoopt hiermee de interesse voor oude boeken aan te wakkeren en levend te houden. “Er zitten zulke mooie verhalen achter. Ik zou het heel leuk vinden als mensen na het lezen van dit boekje ook zelf als boekenjutter op pad gaan.”

Bibliotheek op Guernsey

Volgend jaar is Verhoeven van plan om weer een boekje uit te brengen over één bijzondere vondst. “Op Marktplaats vond ik een boekje waarin stond geschreven: ‘Thomas Guille, New York, November 1882’. Hij bleek een jongeman uit Kanaaleiland Guernsey, die als 14-jarige leerjongen naar New York was vertrokken om zijn Amerikaanse droom na te jagen. Van zijn werkgever kreeg hij dit boekje datzelfde jaar cadeau; het was het eerste boek van Guille voor zijn bibliotheek. Hij bezocht in New York de Apprentices Library en raakte in de ban van boeken. Hij besloot zelf boeken te gaan verzamelen om later op Guernsey zijn eigen bibliotheek te kunnen openen. Die bibliotheek kwam er ook en viert dit jaar haar 140-jarig bestaan.” Verhoeven retourneerde het boekje vlak voor Kerst aan de Guille-Allés Library op Guernsey. “Zij hebben het opgenomen in de lopende expositie ‘Boundless Curiosity’ over de geschiedenis van de bibliotheek. Inmiddels is het ook opgepikt door de lokale pers op Guernsey en door de BBC.” Afgelopen week reisde de Almeerder zelf naar Guernsey om de expositie te bekijken.