Geschiedenis van Almere: Busbaan als leidraad
AlgemeenALMERE – Nieuwe steden zoals Almere hebben ook hun historie. Elke lijn van Almere, elke wijk en elk gebouw heeft zijn achtergrond. Wat waren de dromen en ideeën, maar ook de discussies die de stad maakten tot wat ze geworden is? Brans Stassen, oud-stedenbouwkunstige en ‘Peetvader van Almere’, schreef een serie artikelen over de geschiedenis van Almere.
Door Brans Stassen
Het plan van Almere, zoals dat ontworpen is door de Rijksdienst voor de IJsselmeer Polders, is gebaseerd op een simpel uitgangspunt: negen van de tien woningen binnen vijf minuten lopen van een bushalte op de vrije busbaan. Als dat niet afgesproken was, had de stad er heel anders uit gezien.
Inspiratie
Toen we destijds aan het ontwerp begonnen, werd inspiratie opgedaan met excursies naar steden in binnen- en buitenland. Zo ook naar newtown Runcorn, een voorstadje van Liverpool. Daar is een hoogliggende vrije busbaan aangelegd, zodat bussen er ongehinderd hun rondje kunnen rijden. Uit onderzoek bleek dat wie twee keer zo dicht bij een halte woont, de bus vier keer zo vaak gebruikt.
Cirkels
Dat leek voor Almere ook een goed idee. Alleen dan gewoon op de grond zodat je geen trappen op hoeft om in te stappen. Wij trokken cirkels met een straal van 400 meter die je in vijf minuten kan lopen. Wie ze met een passer trekt vanuit de haltes in de eerste drie stadskernen, ziet hoe goed vrijwel elke buurt daar in past. Almere Haven, Stad en Buiten, alle drie nog ontworpen door de RIJP voordat de gemeente het in 1984 overnam, zijn er elk op een eigen manier mee omgegaan, maar die 400 meter vanaf de haltes zie je overal terug.
Noodzakelijk kwaad
In het stedenbouwkundig ontwerp voor Haven werd de busbaan aanvankelijk alleen als een noodzakelijk kwaad beschouwd en zoveel mogelijk verborgen langs achterkanten van de woningen. Pas gaandeweg realiseerden we ons dat iedereen ermee door de stad rijdt. Het is een manier om de stad te verkennen. Sindsdien is de busbaan volledig onderdeel geworden van de openbare ruimte in de nieuwe stadsdelen.
Jammer
Het effect van onze toegankelijke busbaan loog er niet om. Jarenlang is Almere hiermee ongeveer kampioen openbaar vervoer geweest van Nederland. Of dat zo blijft is allerminst zeker. Bij de nieuwe stadsdelen die de gemeente later heeft gebouwd, heeft men zich steeds minder aangetrokken van de vijfminutenregel. Poort is al minder vanuit de busbaan ontworpen en in Oosterwold kan er al helemaal niets meer van terechtkomen. Er zijn zelfs stemmen opgegaan om de vrije busbaan voortaan te schrappen. Dat zou ik jammer vinden.”
