Machtige ambtenaren bepalen koers stadhuis

Door Marcel Beijer en Robert Mienstra

ALMERE – Niet de wethouders, maar de ambtenaren bepalen in het stadhuis grotendeels de koers. Verder lijken er dubbele petten en grijze gebieden bij ambtenaren te zijn. Dit melden meerdere onafhankelijke bronnen. Zij vinden het bestuur van de stad momenteel niet krachtig genoeg, waardoor ambtenaren te veel macht hebben, zeker op het gebied van vastgoed.

Het gaat daarbij met name om ambtenaren die het vastgoed in hun portefeuille hebben. Zo krijgt een Almeerse projectontwikkelaar geen opdrachten meer door persoonlijke kinnesinne met die ambtenaren. Die gunnen de opdrachten aan anderen, terwijl gelijke behandeling van gunning de regel zou moeten zijn. Ook duiken verhalen op van ambtenaren die in het grijze integriteitsgebied acteren.

VVD

Dat ambtenaren te veel macht hebben, werd ook al door Ulysse Ellian (VVD) geconstateerd tijdens de Politieke Markt van 28 november 2019. Hij deed dat in zijn rol als verkenner/informateur voor een nieuw collgege: “Er leeft bij een aantal raadsleden het gevoel dat er een blokkade is van de ambtelijke organisatie richting de raad. Het gevoel bestaat dat raadsleden niet alles mogen vragen en niet alles mogen weten. Bij een wankel stadsbestuur wordt de rol van de ambtelijke organisatie groter en sterker. Dat is een punt van zorg. Een woord dat mij uit de gesprekken bij blijft is ‘chaotisch’. Wat moeten de mensen in de stad daar wel niet van denken?”

Even daarvoor, tijdens de Politieke Markt van 10 oktober, stelde fractievoorzitter Kees Ahles (Leefbaar Almere) bij de behandeling van het behoud van theatergezelschap Vis à Vis op de Muiderzandplaats ook al openlijk dat de ambtenaren een te grote rol speelden. Ahles werd teruggefloten door de voorzitter, maar weigerde zijn woorden terug te nemen. “Ik heb gezegd wat ik gezegd heb, en daar houd ik het bij.” Ahles wil zijn opmerking verder niet toelichten.

Gevoelig

Openlijk kritiek uiten op ambtenaren ligt gevoelig. Des te opvallender is dat Ahles en Ellian in de openbaarheid hun kritiek uitten. Andere bronnen meldden dat met name één wethouder haar oren bij de ‘kwestie Vis à Vis’ naar de betreffende ambtenaar liet hangen. “Zoals de wind waait uit het vastgoedbedrijf van de gemeente, zo waait het rokje van de wethouder”, werd gezegd. De betreffende ambtenaar wilde dat Vis à Vis vertrok van de Muiderzandplaats. De wethouder verzette zich daar niet tegen, totdat de gemeenteraad vóór behoud van Vis à Vis besloot.
De vastgoedambtenaar die dit dossier behandelde, ondertekende overigens onlangs ook de brief aan Haddock Watersport waarin stond dat eigenaar Philippe van Thiel de grond op het surfstrandje in Almere Haven in de oorspronkelijke staat moest terugbrengen, wat voor veel commotie in Almere zorgde, zeker bij de bewoners van Haven.

PVV

Ook PVV-fractievoorzitter Toon van Dijk stuit op onwil bij de ambtelijke top: “Wij ervaren tegenwerking bij het opvragen van stukken zoals onlangs bij het opvragen van stukken over de Floriade BV. Ik krijg dan een mapje met een paar documentjes erin die geen volledig beeld geven van wat er zich heeft afgespeeld. Dat lijkt ingegeven door onwil vanuit de ambtelijke top.”

AP/OPA
Johan de leeuw van AP/OPA herkent ook de macht van de ambtenaren. “Ambtenaren overrulen de wethouders en zelfs de burgemeester. Het zou andersom moeten zijn. De wil van de wethouders moet wet zijn, daar mogen ambtenaren geen nee tegen zeggen. Ik zat laatst bij een wethouder. Die zei ‘deze papieren stuur ik wel naar mijn ambtenaren. Dan hoor ik wel wat ik moet doen. Hetzelfde gebeurde bij het asbestdossier. De voltallige raad wilde tijdens de Politieke Markt samenwerking met allerlei partijen om dat probleem op te lossen, maar de ambtenaar fluisterde de portefeuillehouder in dat hij zich hier tegen moest keren. Gelukkig is de raad nog steeds de baas. En ja, de wethouders moeten de kaders stellen waarin ambtenaren moeten werken en niet andersom.”

SP
De kritiek op het ambtenarenkorps wordt dus door een aantal raadsleden in de gemeenteraad gedragen. Ook Hans Everhard van de SP is verbaasd. “Bij het asbestdossier was te weinig expertise bij de betreffende ambtenaar waardoor de wethouder ook niet alles wist. Ik had de indruk dat de ambtenaar geen trek had in dit ingewikkelde asbestdossier. Dit geldt trouwens ook voor het schone-lucht-akkoord”, zegt Everhard, “en voorj het Nuon-dossier.”
Verder lijken ambtenaren leidend bij de vestiging van een paviljoen op de Esplanade. Een initiatiefnemer wordt afgehouden omdat ambtenaren de vestiging van het paviljoen aan een andere Almeerse investeerder willen gunnen. Dit zou volgens een tender moeten gaan, maar de bronnen hebben het vermoeden dat de gunning onderhands gebeurt, tot ergernis van een Almeerse projectontwikkelaar die – vanwege stelselmatige tegenwerking van ambtenaren – zelfs zou overwegen om Almere te verlaten. Bronnen zeggen hierover dat één specifieke vastgoedambtenaar in het stadhuis de macht heeft en alles uit-onderhandelt zonder dat de wethouder daar weet van heeft.

Openluchtzwembad
Ook in de sportwereld duikt er een verhaal op waarbij integriteit op de loer ligt, zoals bij het onderzoeksbureau dat onderzoek deed naar de mogelijkheden van een buitenzwembad. Het vorige college constateerde uit dat onderzoek dat het buitenzwembad te duur zou worden en dat er te veel concurrentie voor de andere Almeerse zwembaden zou komen. De directeur van het onderzoeksbureau schreef het rapport, maar is zelf ook betrokken bij het zwembad in Poort. Het openluchtzwembad zou volgens hem dus te veel concurrentie betekenen voor het zwembad in Poort waar hij zelf bij betrokken is. De bronnen stellen dat het er alle schijn van heeft dat de Almeerse sportambtenaar die opdracht gaf voor het onderzoek, op de hoogte was van de dubbele pet van het onderzoeksbureau zodat de uitkomst van het onderzoek het vorige college goed uitkwam. Dat wilde het openluchtzwembad namelijk niet. Inmiddels heeft het nieuwe college aangegeven het zwembad wél te willen realiseren.

Het schuurt
De bronnen spreken ook over een projectmanager die al drie jaar door de gemeente Almere is ingehuurd voor de zonnevelden in de stad, maar tegelijkertijd op de website van zijn adviesbureau ook als werknemer wordt vermeld. Ze wijzen daarbij op de LinkedIn-pagina van de ambtenaar en de website van het adviesbureau. Op zijn Linkedin meldt de projectmanager ‘dat hij verantwoordelijk is voor besluitvorming (college en gemeenteraad), aanbesteding, vergunningen, communicatie en conditionering’ waardoor het lijkt alsof de extern ingehuurde projectmanager werkt als een soort beleidsadviseur van de wethouders. Een aantal raadsleden vindt dat de combinatie van banen op deze manier schuurt. 
(Namen van de bronnen zijn bekend bij de redactie)