Toon van Dijk (PVV): ‘afkeurend gesis was ons applaus’

Toon van Dijk’s PVV veranderde Almere

OOSTERWOLD – Toon van Dijk trekt zijn klompen aan en roept “jongens!”. Vanuit het veld komt een groep schapen aanrennen, vrolijk blatend naar de PVV-voorman die vorige week afscheid nam. “Dit is toch prachtig?”, glundert Van Dijk. “In welke Nederlandse stad kan dit? Almere is fantastisch.”

‘Door Marcel Beijer

Hij is een ander mens geworden, zei hij tijdens zijn afscheidsspeech. “Emotioneler”, zegt hij zelf nu. Dat heeft alles te maken met het overlijden van zijn vrouw Irene. “Dat doet je beseffen dat andere dingen in het leven belangrijker zijn. Als je in de politiek zit moet je dat met passie en overgave doen. Dat voel ik niet meer.” Maar Van Dijk is geen ander mens geworden qua politieke opvattingen. Op de dag van het interview is net Peter den Oudsten benoemd als onafhankelijk verkenner om een nieuwe coalitie in Almere te onderzoeken. “Een PvdA’er. Zo onafhankelijk is die dus niet. Als ik nog in de raad zat, had ik daar meteen stampij over gemaakt.”

Oppas

Van Dijk zegt altijd al politiek geïnteresseerd te zijn geweest. “Rechtervleugel VVD. Heel rechts. Ik liep op school rond met stickers van ‘liever een raket in mijn tuin, dan een Rus in mijn keuken’.” Een voorval met de Amsterdamse oppas van zijn gezin leidde ertoe dat hij actief werd voor de PVV. “Een mooie meid om te zien. Ze kwam vanuit Amsterdam met het openbaar vervoer. Op een dag kwam ze huilend binnen omdat ze voor de zoveelste keer in de trein door Marokkanen was lastig gevallen. Ze was al regelmatig nagefloten of uitgescholden, nu werd ze uitgemaakt voor ‘hoer’. Ze vroeg zich af in wat voor land we terecht zijn gekomen. Nee, ik geloof niet dat migratie de oplossing voor ons land is.”

Framen

De PVV werd in 2010 direct de grootste partij in Almere. “De zuurheid daarover, met name bij de PvdA, was stuitend”, zegt Van Dijk. “Ze dachten echt dat ze met een stel idioten te maken kregen, een zwakke tegenstander. Maar we waren echt enorm goed getraind. Dat gaf ons direct een voorsprong. We walsten de eerste weken over ze heen.” Zo introduceerde de PVV het ‘framen’ van onderwerpen. Het eerste wapenfeit daarvan was de verslaafdenopvang in de Blekerstraat. “Dat noemde ik een spuithotel”, grijnst Van Dijk. “Direct afkeurend gesis in de vergaderzaal. Maar wij hadden geleerd: dat gesis is jullie applaus. Je zit niet gezellig te praten met iemand die bij je aan de vergadertafel zit, maar je bent volksvertegenwoordiger. Je praat tegen je achterban. Het gaat ook om de manier waaróp je iets zegt. Niet met meel in de mond praten, en niet je betoog van papier af voorlezen. Dan maak je weinig indruk. We zijn daardoor veertien jaar lang een constante politieke factor geweest, zonder hulp uit Den Haag. Daar ben ik trots op.“ 

Verandering

De komst van de PVV riep ook agressie op. Van Dijk kreeg tot aan zijn laatste vergaderdag persoonlijke beveiliging. “Onze opvattingen riepen weerstand op. Vooral na de ‘minder-minder’- affaire was het heftig. Irene en ik hebben toen soms moeten vluchten. Omroep Flevoland stond op de uitkijk bij ons huis. Dat is best heftig. Maar de PVV heeft het politieke landschap in Almere veranderd. Het was best een ingeslapen boel. Door het tegengas dat wij gaven moesten partijen hun plannen echt weer gaan verdedigen en dat maakt een plan beter. Bovendien is de politiek transparanter geworden. Ik vind nog steeds dat wij niet moeten meedoen aan de borrels na een raadsvergadering. Het bevestigt naar de buitenwereld het beeld van een ‘politieke elite’. In die veertien jaar heeft dat de belastingbetaler misschien wel een half miljoen euro gekost.” 

Floriade

De PVV profileerde zich ook als dé anti-Floriade partij. “We hebben daar een verkiezingsthema van gemaakt en schroomden er niet voor om hard op de trom te slaan. Anders dan de SP bijvoorbeeld. Die partij was ook tegen de Floriade, maar besloot uit protest niet meer mee te vergaderen. Oliedom. Je bent toch tégen? Laat dat dan horen.”
Van Dijk zegt serieus het geloof gehad te hebben dat de Floriade nog een halt kon worden toegeroepen. Dat stopte toen verkenner Harry van Dorenmalen ging onderzoeken of de Floriade moest stoppen of doorgaan. “Dat is het meest vieze stukje politieke toneel dat ik ooit gezien heb en waar Annemarie Jorritsma een belangrijke rol in heeft gespeeld. En dat neem ik haar kwalijk. Als daar de democratie op een fatsoenlijke manier zijn beloop had gehad, met een échte onafhankelijke verkenner, dan had de raad er toen misschien wel de stekker uit gehaald. Van Dorenmalen is een goede bekende van Jorritsma, op dat moment commissaris-generaal van de Floriade. Die kwam niet zomaar boven water drijven. Er werd op datzelfde moment zelfs nog een miljoenen kostend cultuurprogramma opgetuigd. De Floriade had toen al miljoenen euro’s gekost, maar waren we op dat moment gestopt dan had de stad nog zeker 60 miljoen euro kunnen besparen.”

Toekomst

Hoe zijn toekomst eruit ziet, kan Van Dijk niet voorspellen. Wel staat hij open voor nieuwe uitdagingen. “Ik ben voorzitter van de hockeyclub en geef 18 uur per week les aan studenten. Als ze met de Politieke Markt met externe voorzitters gaat werken, ben ik daar zeker voor te porren. Een bestuursfunctie zou ik ook wel ambiëren. Of sparren hoe we de lokale democratie in Almere levend kunnen houden. Want de raad bestaat nu toch vooral uit muurbloempjes. Ja, ook de PVV-fractie. Gelukkig is Annette (Raijer, MB) er nog. Een echte dossiertijger.”

Crisis

De huidige crisis in politiek Almere beziet Van Dijk met verbazing. “We hebben een miljoenentekort. Dus moet je op dit moment direct stoppen met alles wat geld kost en niet een kerntaak van de gemeente is. Al die nonsens over duurzaamheidpolitiek en dat soort hobby’s: stop er even mee. Het zal best belangrijk zijn voor sommige mensen, maar nu moet je stevige prioriteiten stellen. Zeker met het zicht op 2026, het ravijnjaar, waarin veel overheidskosten op het bordje van de gemeente terecht gaan komen. Ik begrijp dus wel dat de VVD uit het college stapte. Want in het coalitieakkoord wordt veel te veel geld uitgegeven om de wensen van al die partijen (VVD, ChristenUnie, SP, Leefbaar Almere, CDA, PvdD, D66) hun zin te geven. Het is natuurlijk gewoon vreemd dat niet de vijf grootste partijen de coalitie vormen.”

Den Haag

Van Dijk zegt dat hij best voor de PVV de Tweede Kamer in had willen gaan. “Maar ik ben nooit hoog op de lijst gezet. Mijn relatie met Geert (Wilders, MB) is best goed, maar ik heb nooit de deur bij hem plat gelopen. Ik ga er vanuit dat ze in Den Haag opmerken dat er in Almere een talent rondloopt. En dat ze dan aankloppen. Dat is niet gebeurd. Ze hebben me een paar keer laag op de lijst gezet. Een verloren kans voor de PVV. En ik zag het niet als een opstapje. Ik had het naar mijn zin in Almere. Bij de laatste verkiezingen had ik, door het overlijden van Irene, de ambitie niet meer.”