Zorgpianist Mark Kirkenier: ‘Het is ontroerend om te zien wat muziek met mensen kan doen’

Door Petra Onderwater

ALMERE – Almeerder Mark Kirkenier speelt als zorgpianist in zorgcentra door het hele land. “Het is ontroerend om te zien wat muziek met mensen kan doen”, vertelt hij. “Wanneer een dementerende oudere bijvoorbeeld reageert op een lied, raakt me dat enorm. Dat is waar ik het voor doe.”

De pianist weet zelf maar al te goed wat de kracht is van muziek. “Als kind werd ik gediagnosticeerd met een bepaalde vorm van autisme. Iets waar ik in mijn jeugd veel last van heb gehad. Ik ben heel lang gepest en mijn zelfbeeld was nihil. Ik kon mijzelf moeilijk uiten met woorden, wat resulteerde in woede-uitbarstingen”, vertelt hij openhartig. “Ik weet nog goed dat ik als 7-jarig jongetje bij mijn tante achter de piano ging zitten. Ik begon te spelen en als vanzelf kwamen al mijn emoties eruit. Nog steeds is piano spelen een enorme uitlaatklep voor mij. Ik speel echt vanuit mijn gevoel. Zo heb ik twee cd’s gemaakt met eigen composities die volledig autobiografisch zijn. Moeilijke periodes, maar ook mooie momenten heb ik verwerkt tot muziek.”

Muziek en hersenen

Een ontmoeting met Erik Scherder, auteur van het boek ‘Singing in the brain’, was voor Kirkenier een eyeopener. “Hij vertelde over de unieke samenwerking tussen muziek en de hersenen. Het muzikale deel en het verbale deel van de hersenen zitten vlak naast elkaar en kunnen elkaar versterken. Doordat ik het muzikale deel steeds meer ging ontwikkelen, ontwikkelde ook het verbale deel. Ik merkte dat ik mijzelf steeds beter in woorden kon uiten. Tijdens mijn cd-presentatie heb ik zelfs voor een grote groep mensen de verhalen achter mijn nummers verteld. Op dat moment voelde ik de muur die ik om mijzelf had opgetrokken afbrokkelen.”

Sociaal werk

Kirkenier had jarenlang pianoles en wilde niks liever dan verder in de muziek. “Maar het ontbrak me aan zelfvertrouwen. Na de Mavo ging ik de opleiding Sociaal Pedogagisch Werk doen. Wat ik zelf in mijn jeugd had gemist op sociaal vlak, wilde ik heel graag anderen wèl geven. Persoonlijke aandacht en stimulans. Ik heb vervolgens de meest uiteenlopende banen gehad. In de kinderopvang, bij klantenservices, in de sales en uiteindelijk als pianist in een hotel. Toen dat laatste op een hele nare manier eindigde, stortte mijn wereld in. Ik kwam opnieuw in de Wajong terecht en kreeg een uitkering. Maar van daaruit kreeg ik ook de mogelijkheid om te starten als zelfstandig ondernemer. Ik voelde dat ik dat moest doen. Ik had niets te verliezen.”

Podium Poort

Negen jaar geleden richtte hij MK Music op. “Ik wilde met mijn muziek vooral iets betekenen voor de kwetsbaren in de samenleving. Toen ik nog in Heerhugowaard woonde, werkte ik als vrijwilliger in een zorginstelling. Daar kreeg ik ook de mogelijkheid om piano te spelen voor de cliënten. Dat paste me meteen als een jas. Ik ben contact gaan zoeken met zorgcentra en sindsdien treed ik op in het hele land.” Vier jaar geleden zocht hij daarom een meer centrale plek om te wonen en belandde in Almere. “Ik vond een mooie architectonische woning aan de Zeussingel in Poort, waar ik zelfs de ruimte had voor een eigen concertzaal met expositieruimte: Podium Poort. Hier kan ik ook mijn eigen muziek maken en ten gehore brengen.” De ruimte staat - evenals de rest van zijn huis - vol beeldjes van muzikanten die hij heeft verzameld op zijn vele reizen. De foto’s aan de wanden heeft hij zelf geschoten. “Fotografie is echt mijn tweede passie. Bij mijn eigen nummers heb ik ook passende foto’s gemaakt. Muziek en beeld versterken elkaar.”

Lange termijn geheugen

Inmiddels geeft Kirkenier zo’n 250 concerten per jaar, voornamelijk in zorgcentra. “Mijn repertoire is heel breed en bestaat onder andere uit vrolijke meezingers en mooie luisterliedjes uit vroeger tijden. Bij demente ouderen is het korte termijn geheugen aangetast, maar de muziek van vroeger zit nog in hun lange termijn geheugen. Het is mooi om te zien wat er gebeurt wanneer zij liedjes herkennen. Een oudere vrouw die nog nauwelijks kon communiceren zong bijvoorbeeld spontaan de tekst van ‘Dat kleine café aan de haven’ mee. De zorgmedewerkers waren stomverbaasd en ik ben nog steeds ontroerd als ik er aan terugdenk.”

Hoogtepunt

Hoewel het afgelopen jaar qua betaalde optredens dramatisch was, heeft het volgens Kirkenier ook mooie dingen opgeleverd. Van Cultuurfonds Almere kreeg hij subsidie om onder andere een mobiele installatie te laten maken, zodat hij met zijn keyboard en stagepiano makkelijk van de ene naar de andere locatie kan om te spelen. “Samen met violist Hans Luijcx heb ik diverse tuin- en raamconcerten gegeven bij zorgcentra. Maar een letterlijk hoogtepunt in 2020 was mijn optreden bij zorgcentrum Vizier in Poort, waarbij ik met een hoogwerker de lucht in ging om op te treden voor de ouderen die achter de ramen stonden te swingen. Het was ontzettend koud, maar een onvergetelijke ervaring.” Dit bijzondere optreden was mede mogelijk gemaakt door het Wijkteam, waarmee Kirkenier nog meer gaat samenwerken. “Zo mag ik bijvoorbeeld een aantal Hart onder de riem-concerten gaan verzorgen, voor mensen die dat in deze coronatijd wel kunnen gebruiken. Dat is iets waamee ik meer wil doen in de strijd tegen de toenemende eenzaamheid. Mensen een hart onder de riem steken met mijn muziek.”

Meer info: www.zorgpianist.nl

Zorgpianist Mark Kirkenier achter zijn piano in Podium Poort. (Foto: Almere DEZE WEEK)

Mark Kirkenier speelde in december op grote hoogte voor bewoners van zorgcentrum Vizier. (Archieffoto: Fred Rotgans)