App tegen stress helpt mensen met autisme de feestdagen door

ALMERE - De smartphone-app SAM van GGZ Centraal kan mensen met autisme helpen om stress te verminderen. Dat kan vooral tijdens de feestdagen extra nuttig zijn. SAM geeft inzicht in persoonlijke stressfactoren en tips om te ontstressen. Dat blijkt succesvol: de app wordt inmiddels in meerdere landen in Europa gebruikt en kent veel tevreden gebruikers. Ook heeft de app al drie keer een prijs voor beste zorginnovatie gewonnen. 

Door Indira Draijer

Voor veel mensen zijn de feestdagen niet alleen een mooie, maar ook een stressvolle periode. Dat geldt helemaal voor mensen met autisme. Deze mensen hebben moeite met het verwerken van prikkels en met veranderingen. GGZ Centraal heeft voor deze doelgroep de app SAM (Stress Autism Mate) ontwikkeld om dat te verminderen.
Het idee voor de app is ontstaan in de spreekkamer. “Ik merkte dat ik bij mijn cliënten niet genoeg hulp kon bieden rondom stress. Die stress is er juist buiten de spreekkamer. Het is moeilijk om van de afgelopen weken te onthouden én over te brengen wat stressvol was. Zeker voor mensen met autisme,” zegt psychiater Yvette Roke van GGZ Centraal. Roke heeft daarop aan vijftien cliënten en hun naasten gevraagd waar ze behoefte aan hadden en kwam op een app uit. Die is toen samen met hen en onderzoeksorganisatie TNO ontwikkeld. Zo hebben de cliënten zelf bedacht hoe de app eruit moest komen te zien. En de app blijft continu verbeterd worden, door advies van een panel met cliënten.

Persoonlijke tips

Gebruikers van SAM krijgen twee tot vier keer per dag een melding met het verzoek een vragenlijst in te vullen. De app vraagt wat de gebruiker gedaan heeft, zoals boodschappen doen, werken of praten met een vriend, en hoe dat ervaren werd. Een wetenschappelijk gevalideerd algoritme berekent dan de stressscore. Bij een slechte score geeft SAM tips, waarvan de gebruiker vooraf heeft aangegeven dat die helpend zijn voor hem of haar. Dat kan bijvoorbeeld zijn: een huisdier knuffelen, of fijne muziek opzetten. Als de app langer gebruikt wordt kan die ook inzicht geven welke dagen of activiteiten vaak stressvol zijn voor de gebruiker. Maar de app kan ook laten zien wat activiteiten zijn die juist niet als stressvol worden ervaren.

Gebruikers positief

Dat hier behoefte aan was, blijkt wel uit de cijfers: de app is al ruim 20.000 keer gedownload en heeft 2200 dagelijkse gebruikers. En die gebruikers zijn positief: uit onderzoek blijkt dat ze 30% minder stress ervaren, meer inzicht hebben in hun stress en dat hun copingvaardigheid (zelfredzaamheid) verdubbelt.
Ellen Heesters heeft autisme en is één van de tevreden gebruikers van SAM: “Voordat ik de app gebruikte voelde het alsof ik uit het niets boos of verward kon worden. Nu ik SAM gebruik, zie ik of ik dat eerder ook had of niet. Of dat het is omdat ik bijvoorbeeld te veel hooi op mijn vork nam. Ook weet ik nu na welke activiteiten ik echt moet ontspannen, voor ik iets anders oppak. Dat heeft SAM me geleerd.”

Extra tips tegen feestdagenstress

Naast app SAM hebben Heesters en Roke nog andere tips om relaxed te blijven tijdens de feestdagen. Heesters: “Maak een goede planning, takenlijst en boodschappenlijst.” Roke zegt dat het goed is om mensen vooraf in te lichten dat je je soms even terug wil trekken. “En blokkeer in je agenda een paar dagen erna als hersteldagen.” Haar belangrijkste tip is het hele jaar te gebruiken: “Wees lief voor jezelf”.

Gratis

App SAM is gratis te downloaden voor zowel Android als iOS en beschikbaar in het Nederlands, Engels, Duits en Oekraïens. Volgend jaar komen daar nog Frans, Deens en Turks bij. De app is door iedereen te gebruiken. Er is geen diagnose voor nodig en de gebruiker hoeft ook niet in behandeling bij een psycholoog of psychiater te zijn.